Hidrosefali Nedir?
Hidrosefali, beyinde ve beyin çevresinde aşırı sıvı birikmesidir. Hastalığın ismi “su” ve “kafa” anlamına gelen Latince sözcüklerden oluşur. Çocuklarda görülen ve doğuştan gelen hidrosefalinin görülme sıklığı yaklaşık 500 çocukta 1’dir. Ayrıca ileri yaşlarda da ortaya çıkabilir.
Biriken bu sıvıya beyin-omurilik sıvısı (BOS) denir. Bu sıvının çoğu, beynin içindeki sıvı alanlarda (ventriküller) bulunur. Amacı beyni ve omuriliği korumaktır. Bu sıvının dolaşımı sırasında bir ya da birkaç noktada engellenmesine ve bu nedenle oluşan sıvı birikimine Hidrosefali adı verilir.
BOS sıvısı beyin hücrelerine, ihtiyaç olan besini temin eder ve atıkları dokulardan uzaklaştırır.
Bu anlamda BOS sıvısı beyin hücrelerini temizler. Normalde bu sıvı kan dolaşımı sırasında kana geri emilir.
Hidrosefalide bu sıvının emiliminde sorun vardır ve sıvı beyin içinde birikerek kafatasının büyümesine ve basınç artışına neden olur.
Beyninde aşırı sıvı biriken bebeklerde kafatasının büyümesi ve kafatasında bir çıkıntı görülebilir. Bebeğin kafasındaki basıncın artması kemiklerin genişlemesine ve ayrılmasına neden olur. Bebeğin başı normalden daha büyük görünebilir.
Hidrosefali her yaşta görülebilir, ancak sıklıkla çocuklarda ve yaşlılarda (60 yaşın üzerinde) olur. Hidrosefali hastalarının çoğunda tanı doğumda, doğum öncesinde veya erken bebeklikte konulmaktadır. Nadir olmakla birlikte genetik (kalıtsal) bozukluklara veya gelişimsel bozukluklara bağlı olabilir.
Belirtiler
Her çocukta farklı belirtiler görülür ve bu belirtiler başka hastalıklara bağlı da olabilir. Bu belirtileri görürseniz doktorunuzu ayrıntılı olarak bilgilendirin. Kesin tanı, doktorunuzun yapacağı ayrıntılı incelemeler ile konulacaktır.
Yenidoğanda (0-2 ay)
- Başın normalden fazla büyümesi
- Bıngıldakta şişlik
- Kafa derisinin incelmesi
- Kafadaki damarların belirginleşmesi
- Kusma
- Huzursuzluk ve çok tiz ağlama
- Gözlerin dışarı yuvalarında dışarı çıkması ve bakışların aşağıya kayması
- Nöbetler
- Bebeğin çok çok az uyuması
- Bebeğin tepkisiz olması
- Fiziksel ve motor gelişimin yavaş olması
Çocuklarda (2 ay ve üstü)
- Başın anormal büyümesi
- Baş ağrısı
- Bulantı
- Kusma
- Ateş
- Çift görme
- Huzursuzluk
- Yürüme veya konuşmada gerileme
- İletişim bozukluğu
- Duyu-motor fonksiyonlarda kayıp
- Nöbetler
Daha büyük çocuklarda uyanık kalmada veya uyanmada zorluk görülebilir. Çocuğun başının büyük olması hidrosefali hastalığının olduğunu göstermez. MR çekilerek tanı kesinleştirilir. Hidrosefali anne karnında tanı konulabilecek bir hastalıktır. Yürürlükteki yasalara göre gebeliğin sonlandırılması için hastanelerdeki etik kurul heyetinin vereceği rapor gereklidir.
Tedavi
Hidrosefali tanısı anne karnında koyulabilse de, bebek doğana kadar tedaviye başlanmaz. İlaç tedavisi mümkün değildir ve cerrahi girişimlerle hidrosefali tedavi edilir. Hidrosefali tedavi yöntemi seçimi; sıvının dolaşmasını engelleyen tıkanıklığın nedenine (tümör, kist gibi), hastalığın şiddetine, çocuğunuzun yaşına ve genel sağlık durumuna bağlıdır.
Tümör ve kistin çıkarılmasına yönelik ameliyat yapılabileceği gibi, ETV(endoskopik üçüncü ventrikülostomi) adı verilen, karıncıktaki (ventikül) tıkanıklığın açıldığı ameliyat yöntemi de hekim tarafından tercih edilebilir.
Tanısı anne karnında iken konulmuş bebeklerde; bebeğin mümkün olduğunca erken dönemde doğurtulup en erken dönemde ameliyatının yapılması tercih edilir. Tıkanıklığın açılmadığı hastalarda beyindeki fazla sıvının bir tüp ‘şant’ yöntemi ile boşaltılması tercih edilir. Tedavinin amacı beyindeki sıvıyı boşaltmaktır.
